استفاده نادرست از کوله‌پشتی و آسیب‌هایی ناشی از آن

سنگینی بیش از حد کوله‌پشتی همیشه به یک سوال بی‌جواب ختم می‌شود، آیا همه این کتاب‌ها و وسایل درون آن به کار می‌آید؟ به عنوان مثال دانش‌آموزی که کوله‌اش را برمی‌دارد و به مدرسه می‌رود و چند ساعت بعد هم باید همان حجم سنگین را دوباره روی کمر خودش تا خانه حمل کند؛ غافل از آنکه فشار زیاد روی شانه‌هایش آسیب‌های جدی را به کمر وارد می‌کند؛ آیا لازم است کوله‌پشتی تا این حد پُر از وسیله باشد؟ آیا راه‌هایی برای کاهش وزن کوله‌پشتی وجود دارد؟ آیا وزن بالای کوله‌پشتی دانش‌آموزان و در مدارس توسط معلمان و معاونان کنترل می‌شود؟

از آنجایی که آمارها نشان می‌دهد 85 درصد دانش‌آموزان از کوله‌پشتی استفاده می‌کنند لزوم داشتن کوله‌پشتی استاندارد بسیار احساس می‌شود. عدم رعایت وزن کوله‌پشتی برای دانش‌آموزان آسیب‌ها و پیامد‌های منفی را به همراه دارد. استفاده از کوله‌پشتی نامناسب باعث ایجاد مشکل در ستون فقرات دانش‌آموز خواهد شد. ناهنجاری‌های احتمالی اسکلتی و تغییرات بیومکانیکی که در وضعیت بدن پیدا می‌شود از جمله معضلات مرتبط با موضوع استفاده از کوله‌پشتی نامناسب است. چون حمل کوله‌پشتی نامناسب از نظر وزن و شکل حتما باعث کمردرد و تغییرات در انحناهای طبیعی ستون فقرات می‌شود. انحناهای موجود در ستون فقرات برای استحکام آن تعبیه شده است و وقتی کوله‌ای با وزن نامناسب و از طرفی در مسافت‌های طولانی و برای مدت زمان زیاد حمل می‌شود تغییرات بدی در ستون فقرات اتفاق می‌افتد. امروزه بیشتر دانش‌آموزان کوله‌پشتی دارند و کمتر کیف حمل می‌کنند. به همین منظور در صورت استفاده استاندارد از کوله‌پشتی می‌تواند اتفاق خوبی باشد. چون کیفی با یک دست حمل می‌شود یا دارای یک بند است وزن سنگینی دارد و با یک طرف بدن حمل می‌شود و کجی در ستون فقرات را باعث خواهد شد.

فلج کوله‌ای چطور به وجود می‌آید؟

«فلج کوله‌ای» یکی از شایع‌ترین عوارض حمل کوله نامناسب است. وقتی کوله‌پشتی را روی دوش حمل می‌کنید این کوله وزن اضافی دارد و بندهای کوله روی شانه فشار می‌آورد. درنتیجه حالتی پیش می‌آورد که به آن «فلج کوله‌ای» گفته می‌شود. در این حالت کمربند شانه‌ای به طرف پایین کشیده می‌شود و ناحیه کمربند شانه‌ای فرد را بی‌حس می‌کند. در چنین مواردی حتی ممکن است کسی که کوله‌پشتی حمل می‌کند با انحنای ستوان فقرات مواجه شود. البته به محض پایین گذاشتن کوله و استراحت «فلج کوله‌ای» از بین می‌رود؛ اما اگر طولانی باشد انحراف طرفی ستون فقرات به عنوان یک نقص در ستون فقرات تثبیت می‌شود. کم بودن انحنای گردنی، انحنای پشتی و زیاد شدن انحنای کمری (گودی کمر) مسائلی دیگری است که کوله‌پشتی نامناسب در دراز مدت در فرد ایجاد خواهد کرد.

بی‌دلیل کوله‌پشتی‌ها را پُر از وسیله نکنید

عوامل مختلفی باعث سنگین شدن کوله‌پشتی‌ها می‌شود. یکی از این عوامل وسواس دانش‌آموز و دانشجو است. به عنوان مثال دانش‌آموز منابع درسی روزانه را باید طبق برنامه با خود ببرد. عامل دیگر، قرار دادن وسایل اضافه‌ای مثل بطری آب، لوازم الکترونیکی مثل لپ‌تاپ، تبلت و... در کیف است که ممکن است در مدرسه به کار نیاید. پس دلیلی برای حمل آنها وجود نخواهد داشت. حجیم بودن کتب درسی و کمک درسی و دفاتر هم جزو عوامل اصلی سنگین شدن کوله‌پشتی ‌ها محسوب می‌شود. در این شرایط است که باید بدانید کوله‌پشتی ، حمل کوله‌پشتی ، محتویات کوله‌پشتی و نحوه چینش محتویات در داخل آن همگی باید از یک سری استانداردها برخوردار باشد. باید به والدین، معلملان و دانش‌آموزان اطلاعات کافی داده شود و آگاهی‌سازی صورت گیرد. توصیه‌ای که می‌شود به والدین کرد این است که نسبت به این موضوع هوشیار باشند و رهنمودهای مناسب را در اختیار فرزندان‌شان قرار دهند.

وزن هر کوله‌پشتی باید 10 درصد وزن هر فرد باشد

وسایل شخصی دانش‌آموزان علاوه بر کتاب‌های درسی و کمک درسی درصد بالایی از وزن کوله‌پشتی آنها را تشکیل می‌دهد. به طوری که نزدیک به 40 درصد وزن کوله‌ها وسایل شخصی و وزن خود کوله‌پشتی است. والدین، مدیران و خود دانش‌آموزان باید این موضوع را بدانند و یک اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی عمومی در این زمینه لازم است. به ویژه دانش‌آموزانی که اضافه‌وزن دارند باید هوشیارتر باشند. بهتر است بدانید که وزن کوله پشتی باید 10 درصد وزن دانش‌‌آموز باشد. کسی که چاق است و عضلات نحیفی دارد با احتساب وزن اضافی و چربی‌هایش، باید کوله‌پشتی با وزن کمتر از 10 درصد وزن خودش را حمل کند. این موضوع درمورد دانش‌آموزانی که آمادگی جسمانی کمتری دارند هم صادق است. علاوه بر این، 45 درصد وزن کوله‌ها وسایل آموزشی دانش‌آموزان است و 12 درصد کتاب کمک آموزشی؛ البته این آمارها در کل کشور است. وقتی در تهران و در مدارس خاص بررسی می‌شود سهم کتاب‌های کمک آموزشی به 50 درصد افزایش پیدا می‌کند.

یک کوله پشتی مناسب باید...

بهتر است بدانید به طور کلی کوله‌پشتی مناسب است که بندهای طرفینی و بند کمری داشته باشد، کوله‌پشتی یک‌بندی اصلا توصیه نمی‌شود، ضمنا بهتر است بندهای کوله‌پشتی اسفنج داشته باشند. در تنظیم بندهای کوله‌پشتی باید تلاش شود این بندها طول مساوی داشته باشند، کوتاه و بلندی بندهای کوله‌پشتی باعث عدم تقارن می‌شود و این عدم تقارن وزن را به یک طرف ستون فقرات منتقل می‌کند. کوله‌پشتی باید جیب‌های متقارن داشته باشد و وقتی از یکی از این جیب‌ها استفاده می‌شود از جیب دیگر هم برای حفظ تقارن باید استفاده شود. درباره نحوه چینش وسایل در کوله‌پشتی هم باید گفت در کوله‌پشتی وسایل سنگین‌تر باید به ستون فقرات بچسبد و وسایل متوسط از نظر وزن در وسط کوله و وسایل سبک‌تر در انتهای بیرونی کوله قرار گیرد. وقتی وسایل سنگین در سمت بیرون کوله‌پشتی قرار گیرد باعث افتادگی به پایین و آسیب به ستون فقرات می‌شود. نکته مهم در مورد کوله‌پشتی این است که حمل‌کننده کوله هر زمان که احساس خستگی کرد باید کوله‌پشتی را از پشت‌اش بردارد و استراحت کند. وقتی مجددا توان کافی را پیدا کرد به راهش ادامه دهد تا دچار مشکلات متعدد ناشی از حمل طولانی مدت کوله‌پشتی نشود. علاوه بر این افراد باید دقت داشته باشند کوله‌پشتی درست روی گودی کمرشان قرار گیرد. نکته مهم دیگر در برداشتن و گذاشتن کوله‌پشتی است که بهتر است کوله‌پشتی ابتدا روی یک میز و بعد روی دوش قرار گیرد تا سنگینی کوله‌پشتی روی انحنای ستوان فقرات تاثیر نگذارد. نکته دیگر این است که اگر والدین و دانش‌آموزان متوجه شدند وزن کوله‌پشتی بیش از حد سنگین است بهتر است وسایل اضافه را در یک ساک دستی قرار دهند. این کار کمک خواهد کرد تا وزن کوله‌پشتی بیش از اندازه بالا نرود و آسیب‌هایی که به آنها اشاره شد دچار نشوند.